Taalbeleidsplan gemeentelijke basisschool Hoegaarden
Nederlands is de onderwijstaal van de school.
Ouders moedigen hun kinderen aan om Nederlands te leren.
Ouders ondersteunen de initiatieven en de maatregelen die de school neemt om de eventuele taalachterstand van hun kind(eren) weg te werken.
Algemene visie:
Hiervoor wordt verwezen naar het pedagogisch project van de school:
( hier staan we voor / niet eeuwig rekbaar )
- “Onze school staat open voor alle kinderen, ongeacht de levensopvatting.”
- “Onze school is een Nederlandstalige school, waar kinderen voorbereid worden op een leven en op werken in een multiculturele samenleving.”
- “Onze school is een pluralistische school, die kinderen een open milieu aanbiedt en hen attitudes aanreikt, geïnspireerd door de hedendaagse maatschappij met een vrije meningsuiting.
Onze school is een basisschool waar, naast het aanleren van basistechnieken, ook en vooral de grondslag wordt gelegd voor de lichamelijke, affectieve, verstandelijke en morele ontwikkeling van de kinderen.
De school biedt alle leerlingen gelijke ontwikkelingskansen overeenkomstig hun mogelijkheden. Zij stimuleert zelfredzaamheid door alle leerlingen mondig en weerbaar te maken.
De school treedt compenserend op voor kansarme leerlingen door bewust te proberen de gevolgen van een ongelijke sociale positie om te buigen.
Onze school heeft een dienstverlenende functie naar ouders en kinderen toe, maar moet ook dienen als antwoord op de noden van het hedendaagse gezin en van de plaatselijke gemeenschap.
De school draagt de beginselen uit die vervat zijn in de Universele Verklaring van de Rechten van de Mens en het Kind, neemt er de verdediging van op. Zij wijst vooroordelen,discriminatie en indoctrinatie van de hand
Een “open school” wordt gekenmerkt door een vlotte communicatie tussen alle betrokkenen.
Ouders zijn steeds welkom op school en mogen nooit aarzelen eventuele problemen te bespreken met directie, leerkrachten, zorgcoördinator of pedagogische begeleiders.
Wij staan steeds open om alle begeleiding en steun te aanvaarden als het leidt naar een beter en efficiënter onderwijs.
Visie: op die manier bekijken wij het, perspectief.
Op schoolniveau
- afspraak dat Nederlands de voertaal is bij gesprekken met ouders
- respect hebben voor de moedertaal van de andere / interesse tonen voor de cultuur / taal van de andere
- bij moeilijke communicatie / afwezigheid op oudercontact hiervan melding maken
- kinderen aanmoedigen om Nederlands te spreken op school
- profilering / verankering van onze school als een “ Nederlandstalige” school. ( zie brief oudercontact, pedagogische project, schoolreglement )
- taalbeleid laten deel uitmaken van de integrale aanpak van de school
- expertise logopediste aanwenden bij het detecteren / screenen
- keuze van de SES-thema’s afstemmen
Op leerkrachtenniveau
- leerkrachten bewust maken om oog te hebben voor taalarme kinderen
- de expertise van leerkrachten verhogen door op regelmatige basis bij te scholen
- op de personeelsvergaderingen / hospiteerbeurten deze expertise overdragen
- via GOK-ondersteuning nieuwe zaken implementeren in klassen die het taalniveau van kinderen kan verhogen
- respect voor de moedertaal van de andere
- LVS: het aspect ‘taal’ krijgt extra aandacht op bespreking MDO
- keuze taalmethode
- creëren van taalrijke activiteiten
Op kindniveau:
- a.d.h.v. gerichte taalactiviteiten kinderen meer taalkansen bieden en taalvaardigheid stimuleren: interactief voorlezen, verteltassen, Kamishibai, verteltafels, leesplekken, …inzetten op preventie: een talige klas-en schoolomgeving creëren.
- stimuleren van communicatie tussen kinderen in het Nederlands. Hierbij aandacht hebben voor het socio-emotionele.
- kinderen verantwoordelijkheden geven met de bedoeling een positieve taalattitude te ontwikkelen: tutor, leerlingenraad,…
Op ouderniveau:
- ouders erop wijzen dat Nederlands de gebruikelijke voertaal is op onze school ( informele gesprekken, oudercontacten,… )
- gebruik maken / aanbieden van ondersteuning ( tolk, vriend,… ) om communicatie met ouders die de Nederlandse taal niet machtig zijn tegemoet te komen
- ouders aanmoedigen om Nederlands te praten / drempels verlagen
- trachten een positieve taalattitude bij ouders te ontwikkelen / respect voor de identiteit van de school
- ouders die de Nederlandse taal niet machtig zijn aanmoedigen om aanwezig te zijn op activiteiten
Acties:
Ouderbetrokkenheid
- Organiseren op regelmatige basis van oudercontacten met mogelijkheid om een tolk mee te brengen
- Detecteren van ouders die niet aanwezig zijn op oudercontact omwille van de thuistaal
- Organiseren van een individueel gesprek met deze ouders / ondersteuning bieden d.m.v. een tolk
- Organiseren van activiteiten voor ouders die kunnen bijdragen tot meer oefenkansen in de Nederlandse taal: papadag, mamadag, sporten met de papa, infoavonden, begeleiding schoolreizen,…
- Via de oudervereniging mensen stimuleren om deel te nemen aan activiteiten van de school
De Leesklaver:
Vanuit onze meetresultaten, de toestroom van een anderstalig publiek en de noden van de leerkrachten werd het traject van ‘de leesklaver’ opgestart.
De pedagogische begeleidingsdienst van het OVSG ontwikkelde ‘de leesklaver’ waarvan de vier blaadjes symbool staan voor de verschillende aspecten die belangrijk zijn bij het leren lezen (vanuit wetenschappelijk onderzoek). Elk blaadje van de klaver bevat: Wat weten we uit onderzoek? Wat kan inspirerend zijn voor de klaspraktijk?
De leesklaver staat in bloei. De bloem wijst op leesonderwijs dat tot mooie resultaten leidt. De vier blaadjes van de klaver symboliseren processen die daarbij belangrijk zijn:
- Woordenschat
- Leesbevordering – leesmotivatie
- Technisch en vloeiend lezen
- Strategisch lezen
Deze leesdidactiek werd gekoppeld aan het nascholingsbeleid.
Samen met de pedagogisch medewerker van OVSG werden nascholings-, begeleidings- en overlegmomenten georganiseerd.
De Kleuterschool
Leesbevordering / leesplezier
Leesbevordering is ‘het stimuleren van het ontwikkelen van de leesmotivatie en de literaire competentie van kinderen en jongeren’. Door (les)activiteiten aan te bieden die kinderen positieve leeservaringen laten opdoen, ontstaat er leesplezier.
Om het leesplezier te stimuleren onderneemt de klasleerkracht diverse acties voor, tijdens en na het lezen: het selecteren, het lezen (voorlezen en vertellen voor de kleuterschool) en het reageren.
Beginsituatie:
Lkr-niveau
- Vergadering met kleuterjuffen rond SES/Taal= afspraken maken met de kleuterjuffen i.v.m. invulling SES.
- Hospiteerbeurten ‘interactief voorlezen’ en ‘kamishibai’ door SES-leerkracht.
- Ondersteuning in de klas door het verkleinen van groepjes, herhaald voorlezen, activiteiten rond boeken ontwikkelen in samenwerking met de kleuterjuffen.
- De SES-lkr is verantwoordelijk en aanspreekbaar over de kleuters met specifieke behoeften rond taal.
- Taalrijke activiteiten aanbieden.
Planmatig vastleggen en tussentijds evalueren.
Lln-niveau
- De taalvaardigheid vergroten door het vergroten van de spreekkansen.
- Het leesplezier stimuleren en zo de taalvaardigheid van de kleuters bevorderen en de geletterdheid van kleuters stimuleren.
Schoolniveau
- Het leesbeleid vorm geven. ( zie navorming )
- Het uitwisselen van informatie op de personeelsvergaderingen.
- Investeren in professionalisering (nascholing, hospiteerbeurten, begeleiding)
- Overleg met de CLB-medewerkers.
- Het aanbieden van bijscholingen en nascholingen.
- Samenwerken met de plaatselijke bibliotheek.
- Het aankopen van materiaal boeken, kamishibai,…)
- Het organiseren van een leesplek tijdens de middagspeeltijd
Acties
Afspraken maken met kleuterjuffen i.v.m. de invulling van SES in de klas.
Aankoop materiaal
Prentboek als invalshoek, handboek taalbeleid basisonderwijs, peuters interactief met taal, taalstimulering voor jonge kinderen.
Interactief voorlezen
Interactief voorlezen = voorlezen en met kinderen in gesprek gaan over een boek. Door interactief voorlezen leren de kinderen vaardigheden die ze later kunnen gebruiken bij “ begrijpend lezen” en vergroten ook de spreekkansen.
Doelen van interactief voorlezen:
- Leren luisteren naar een verhaal
- Leren concentreren en de boog vergroten → verhaallijnen volgen, personages ontdekken
- Taalgebruik ontdekken, woorden, synoniemen, begrippen,…
- Imitatiegedrag: grijpen naar boeken, bladeren, vertellen,…
- Spreekkansen vergroten
- Interactie stimuleren
Leesstrategieën:
- Voorkennis oproepen
- Voorspellen
- Hoofd-en bijzaken
- Bewaken woordbegrip
- Bewaken tekstbegrip
- Tekstsoort bepalen
Stappen binnen het interactief voorlezen:
- Voorlezen en met kinderen in gesprek gaan
- Voorkennis activeren
- Kinderen mogen reageren tijdens het vertellen
- Kinderen laten voorspellen
- Het verhaal meerdere keren vertellen
- Voorspelling controleren
- Verhaal laten navertellen: verteltafel, kamishibai
In de praktijk:
De zorgjuf gaat interactief voorlezen in de kleuterklassen met een kleine groepje kleuters (vooral taalzwakke).
De zorgjuf geeft tips aan de kleuterjuffen i.v.m. interactief voorlezen en overloopt enkele stappen: “Wat doen voor het lezen, tijdens het lezen en na het lezen?”
De kleuterjuffen krijgen een ‘checklist’ aandachtspunten bij het interactief voorlezen.
De kleuterjuffen doen aan interactief voorlezen met een klein groepje kleuters en de zorgjuf begeleidt de kleuters in de hoeken.
De directeur volgt het klasgebeuren mee, tijdens het interactief voorlezen.
Mapje samengesteld i.v.m. interactief voorlezen. Kan ingekeken en uitgeleend worden in het zorglokaal.
Kamishibai
Een basisschool van de 21ste eeuw heeft als uitdaging de taalontwikkeling van alle kinderen te ontwikkelen en gaat op zoek naar methodieken die de taalzwakke kleuter ondersteunen. In deze visie past het werken met de kamishibai.
Kamishibai is een traditionele Japanse vertelvorm. Het gaat om een klein theatertje waarin tekeningen passen. Elke tekening geeft een scène weer uit het verhaal. De verteller verschuift de tekeningen en vertelt intussen het verhaal.
In de praktijk:
Zorgjuf demonstreert in elke kleuterklas de werking van de kamishibai.
Mapjes samengesteld i.v.m. kamishibai. Kan ingekeken en uitgeleend worden in het zorglokaal.
Er werd door de school een verteltheater aangekocht. Ook de bib heeft één ter beschikking.
De leerkrachten werken regelmatig met de kamishibai in de klaspraktijk.
Verteltassen
Doelen van de verteltassen:
- Stimuleren van taalontwikkeling
- Bevorderen van het lees- en voorleesplezier
- Stimuleren van het samen leren en spelen van ouder en kind
- Zelfvertrouwen vergroten bij het spreken van de Nederlandse taal
- Ouderbetrokkenheid vergroten
Het gebruik van de verteltas:
- In het uitleensysteem gaan de tassen mee naar huis. Voor dit gebeurt gaan de kinderen er actief mee aan de slag in de school.
- Op school, om een thema te introduceren en als verbreding bij een les, in kleine groepjes, een plekje in de boekenhoek, …
Er wordt geopteerd om hiervoor het hoekenwerk aan te wenden. De SES-leerkracht biedt hier extra ondersteuning aan de titularis.
Ouderbetrokkenheid:
- Het feedbackschriftje wordt eenvoudig gehouden om de drempel te verlagen om er iets in te noteren.
- Er wordt nagedacht wanneer de verteltas wordt meegegeven.
Deze beginsituatie evolueerde naar onderstaande acties die op dit ogenblik op school lopen. Deze acties hebben tot doel om de school een leesomgeving te laten zijn, waarbij kinderen geholpen worden om te leren genieten van boeken.
Het selecteren:
In elke kleuterklas werden de boekenhoeken aantrekkelijker gemaakt, zodat deze uitnodigen om te gaan lezen. De school investeerde in een ruimer boekenaanbod door nieuw leesmateriaal aan te kopen. Daarnaast wordt er ook samengewerkt met de plaatselijke bibliotheek. Op die manier kunnen in elke boekenhoek diverse soorten boeken voorzien worden. Zo spelen we ook in op de verschillen tussen kleuters.
De klasleerkracht zet ook regelmatig boeken in de kijker door deze opvallend te gaan presenteren. Op die manier wordt er ook aan leesstrategieën gewerkt. Ook taalzwakkere kleuters leren op die manier beter selecteren.
